Według szacunków Narodowego Banku Polskiego na koniec I kw. 2016 r. w Polsce znajdowało się w obiegu 35,3 miliona kart płatniczych. To oznacza, że prawie każdy Polak trzyma w portfelu przynajmniej jedną kartę płatniczą. Niestety, spora część z nas nie wie jakiego rodzaju kartę posiada i jakie oferuje ona możliwości. Pora zatem to zmienić. Poniżej przedstawiamy i omawiamy najpopularniejsze rodzaje kart płatniczych.
Karta płatnicza to elektroniczny instrument płatniczy umożliwiający dokonywanie bezgotówkowych płatności i transakcji na odległość, w internecie, a także wpłat i wypłat przy pomocy bankomatu/wpłatomatu.
Karta debetowa, ciesząca się największą popularnością, jest niemal nieodłącznym dodatkiem do konta bankowego. Aż 75 proc. kart zarejestrowanych w Polsce to właśnie tzw. "debetówki". Są one zawsze powiązane z konkretnym rachunkiem bankowym, i zazwyczaj wydawane przy jego zakładaniu. Dzięki nim możemy dokonywać płatności w sklepie oraz wypłacać pieniądze z bankomatu - wszystko do wysokości środków zgromadzonych na rachunku.
W teorii, obciążenie konta powinno nastąpić w chwili transakcji, a kwota transakcji nie może przekraczać ani sumy środków zgromadzonych na rachunku, ani ustawionych limitów - dziennych bądź dla pojedynczej płatności.
Jednak niekiedy zdarzają się sytuacje, gdy konto zostaje obciążone z opóźnieniem. Może wtedy dojść do sytuacji, że saldo będzie ujemne i wpadniemy w tzw. debet. Podobna sytuacja dotyczy np. płatności zbliżeniowych typu "offline", których kumulacja może prowadzić do zejścia "pod kreskę" w momencie ich rozliczenia przez bank. Należy pamiętać, że większość banków od debetu nalicza odsetki, dlatego należność należy jak najszybciej uregulować.
Za kartę debetową bank zazwyczaj nie pobiera opłat - jednak często w takim wypadku ustala minimalny miesięczny próg wydatków, który klient musi przekroczyć, aby uniknąć opłaty. Zazwyczaj jest to ok. 200 - 500 zł. W przypadku niewydania takiej sumy zazwyczaj będzie naliczana kilkuzłotowa, miesięczna opłata. Dokonywanie płatności bezgotówkowych jest rzecz jasna bezpłatne. Za to w przypadku wypłat z bankomatów bywa różnie - z reguły bezpłatne są tylko wypłaty z bankomatów tego banku, w którym posiada się konto. Za wypłaty z pozostałych sieci często pobierana jest prowizja, np. 5 zł. Czasami prowizja ta jest obliczana jako procent od wypłaconej kwoty - np. 3 proc., ale nie mniej niż 5 zł.
Karta kredytowa - nosi ją w kieszeni niemal co piąta osoba w Polsce. W przeciwieństwie do karty debetowej nie jest zazwyczaj powiązana z kontem bankowym. Skąd zatem pochodzą pieniądze na karcie? Są to środki banku, udostępnione użytkownikowi " jako kredyt", który musi zostać później spłacony. W dniu rozliczenia, który następuje we wskazanym przez właściciela czasie (np. 4-ty dzień każdego miesiąca), wszelkie płatności są sumowane i rozpoczyna się kolejny cykl. Użytkownik karty ma teraz ok. 21 dni na spłatę zadłużenia z zakończonego cyklu. Jeśli dług nie zostanie uregulowany, albo spłacony jedynie w minimalnej - wymaganej przez bank - kwocie, zostają naliczone odsetki od całej kwoty początkowego zadłużenia.
Suma środków, które możemy wydać przy pomocy karty kredytowej w ciągu jednego okresu rozliczeniowego jest ograniczona i zależy od dochodów klienta - określa się ją mianem limitu kredytowego. Transakcje bezgotówkowe są bezpłatne, natomiast wypłaty gotówki z bankomatu są zazwyczaj obciążone prowizją - i to niejednokrotnie jeszcze wyższą, niż w przypadku kart debetowych. Ponadto, wypłata gotówki zawsze pociąga za sobą natychmiastowe naliczanie odsetek. Karta kredytowa nie jest przyznawana każdemu klientowi - zanim bank podejmie decyzję o jej wydaniu, sprawdza zdolność kredytową czyli m.in. wysokość i źródło dochodów, historię dotychczasowych zobowiązań, a także szacuje wysokość comiesięcznych wydatków.
Karta przedpłacona - nazywana też potocznie "elektroniczną portmonetką" jest trzecim najpopularniejszym w Polsce rodzajem karty. Działa ona - podobnie jak telefon na kartę - na zasadzie "pay before" - tj. wymaga ona wcześniejszego zasilenia. Możemy dokonywać nią transakcji do kwoty zasilenia. W przeciwieństwie do karty debetowej, nie jest ona powiązana z rachunkiem osobistym i najczęściej wydawana jest "na okaziciela" - czyli korzystać z niej może każdy, kto ją aktualnie posiada. Stanowi bezpieczne narzędzie do płatności w internecie, świetnie nadaje się również jako instrument płatniczy dla dziecka i może być bezpieczną alternatywą dla wypłacania kieszonkowego w gotówce.
Więcej o różnicach między kartą debetową i kredytową piszemy w osobnym artykule (http://www.edufinanse.pl/moje-finanse/news-rezygnujesz-z-gotowki-dobierz-karte-platnicza-do-swoich-potr,nId,2309235)
Karty obciążeniowe to najrzadziej spotykany w Polsce rodzaj kart płatniczych. Działają podobnie jak karty kredytowe - na zasadzie "pay later", ale są związane z osobistym kontem bankowym. Użytkownik posiadający kartę obciążeniową może w ciągu miesiąca dokonywać nią transakcji w ramach określonego limitu, nawet jeśli na rachunku nie ma żadnych środków. Jeśli klient chce uniknąć dodatkowych kosztów w postaci odsetek, na koniec każdego miesiąca musi uregulować wszystkie należności przelewając na swoje konto równowartość środków wydanych w ramach kredytu. Jeśli tego nie zrobi, musi liczyć się z dodatkowymi opłatami lub nawet zablokowaniem możliwości wydawania pieniędzy w ramach limitu.
Wszystko zależy od naszych potrzeb i możliwości. W praktyce karta debetowa powinna zadowolić zdecydowaną większość użytkowników - umożliwiając transakcje bezgotówkowe i wypłaty gotówki z bankomatów. Nasz bank powinien sam wyjść z propozycją jej przyznania. Karty kredytowe przeznaczone są dla klientów posiadających zdolność kredytową, którzy niezbyt często wypłacają gotówkę, a zamiast tego preferują płatności bezgotówkowe. Jeśli nie chcemy zakładać konta lub obawiamy się o bezpieczeństwo płatności internetowych - w takim wypadku warto rozważyć założenie karty prepaid, która sprawdzi się także jako pierwszy plastikowy pieniądz dla dzieci.