Stopa inwestycji Polaków jest niska: zarówno jeśli pod uwagę weźmiemy skalę mikro, czyli poszczególne gospodarstwa domowe, jak i skalę makro, tj. całą gospodarkę. Państwo zachęca do długoterminowego odkładania pieniędzy na emeryturę, głównie poprzez udostępnienie dwóch wehikułów: Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) i Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).
Zarówno IKE, jak i IKZE dają możliwość zwolnienia przychodów z inwestycji z konieczności płacenia podatku od zysków kapitałowych (19 proc.). O tym jak to działa i jakie dodatkowe preferencje podatkowe można otrzymać odkładając pieniądze w ramach IKE i IKZE piszemy w dalszej części artykułu.
Inwestując długoterminowo każda oszczędność wynikająca ze zwolnienia z konieczności płacenia podatku od zysków kapitałowych jest wskazana i przynosi wymierne korzyści. To szczególnie ważne, jeśli okres odkładania pieniędzy wynosi kilkanaście, a niekiedy nawet kilkadziesiąt lat?
Wyobraźmy sobie sytuację, w której zamiast od każdej zakończonej inwestycji płacić 19-procentowy podatek, nie robimy tego w cale bądź przesuwamy to w czasie. Można zapytać: co nam to da? Odpowiedź jest tylko jedna: Dodatkowy zysk, i to nie mały. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę procent składany. W tym kontekście oszczędność na poziomie podatku od zysków kapitałowych przyniesie wyraźny efekt w postaci dodatkowego kapitału, który będzie pracować na przestrzeni lat.
Warto zatem z takiej możliwości skorzystać. Do wyboru mamy dwa instrumenty, które nam na to pozwalają. Są to wspomniane już IKE i IKZE, oczywiście pod pewnymi warunkami.
IKE, czyli Indywidualne Konto Emerytalne pozwala odkładać pieniądze każdego roku do ustalonego poziomu. W 2018 r. jest to 13 329 zł, czyli trzykrotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. Dla porównania w 2017 r. było to 12 789 zł.
Tym samym, gdy rośnie średnia pensja, rosną limity wpłat do IKE, dzięki czemu możemy odpowiednio reagować na zmiany zachodzące na rynku.
IKE to nic innego jak sposób na wieloletnie, dobrowolne oszczędzanie przy wykorzystaniu ulgi podatkowej. Może on przyjmować różną formę, co powoduje, że dostajemy możliwość doboru instrumentów finansowych do portfela według uznania, oceny ryzyka czy oczekiwanej stopy zwrotu. Ustawodawca nie wskazuje jednego produktu. Zamiast tego pozostawia oszczędzającym wybór. Odkładanie środków w ramach IKE, w zależności od doboru aktywów finansowych, wymaga otwarcia odpowiedniego rachunku. Zatem:
- odkładanie w ramach depozytów bankowych lub lokat terminowych wymaga otwarcia rachunku w jednym z banków komercyjnych lub SKOK-u;
- inwestycja w papiery wartościowe, jak akcje - rachunku maklerskiego;
- jednostki uczestnictwa - rachunku maklerskiego lub rachunku w Towarzystwie Funduszu Inwestycyjnego;
- polisy inwestycyjnej - zakładzie ubezpieczeniowym.
Zaletą jest możliwość przeniesienia oszczędności z jednego rodzaju rachunku na inny do 12 miesięcy bez kosztów. Dopóki nie wypłacamy pieniędzy nie tracimy preferencji podatkowych, czyli nie zostanie nam naliczony podatek od zysków kapitałowych.
Decyzja o rodzaju inwestycji, a tym samym rodzaju rachunku jest kluczowa. Zależą od tego koszty, które będą większe przy zakupie jednostek uczestnictwa i akcji niż przy wyborze lokaty terminowej, co jest istotne w perspektywie kilkunastu- lub nawet kilkudziesięciu lat oszczędzania. Efekt na końcowy wynik będzie tym większy, czym wyższe opłaty roczne będziemy ponosić. Pomimo tego, że oszczędzamy długoterminowo pamiętajmy o ryzyku inwestycyjnym i możliwości straty. Rodzaj inwestycji powinien być dopasowany do celu, który chcemy osiągnąć i ryzyka, które jesteśmy w stanie zaakceptować.
Środki zgromadzone w IKE są prywatne, a to oznacza, że można je wypłacić w dowolnym momencie, w dowolnej wysokości. Dopiero jednak przetrzymanie ich do 60 r.ż. zwalnia z podatku od zysków kapitałowych.
Warto dokładnie przeanalizować rynek i sprawdzić dostępne produkty w ramach IKE w różnych instytucjach finansowych.
IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego to kolejny sposób na budowanie dobrowolnych, długoterminowych oszczędności emerytalnych z wykorzystaniem tarczy podatkowej. Tym razem dostajemy m.in. możliwość odpisania wysokości wpłat od podatku za dany rok obrotowy. W 2018 r. limit określono na 5331,60 zł, czyli 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce. W 2017 r. było to 5115,60 zł.
Podobnie jak w przypadku IKE, IKZE mogą być różnego rodzaju (lokaty, papiery wartościowe, jednostki uczestnictwa, polisy ubezpieczeniowe).
To, co różni te dwa mechanizmy są korzyści podatkowe. Poza zwolnieniem z podatku od zysków kapitałowych (19 proc.), IKZE pozwala odpisać od podstawy opodatkowania wysokość wpłat dokonanych w danym roku. Kwotę tę rozliczamy wypełniając PIT w kolejnym roku rozliczeniowym (wpłaty w 2017 r. rozliczaliśmy w 2018 r.).
Za 2017 r. ulga ta może maksymalnie wynieść 1636,99 zł (przy wpłacie na konto maksymalnej kwoty, a roczne zarobki przekroczą 85 528 zł, to o tyle pomniejszony zostanie maksymalnie podatek). Osoby rozliczające się w pierwszym progu podatkowym - zyskają do 920,80 zł, a samozatrudnieni - do 971,96 zł.
Pomimo tego, że co roku pomniejszamy podstawę opodatkowania do wysokości wpłat, to całkowita kwota wpłacona na IKZE nie ulega zmianie. Pracuje w pełnym zakresie aż do momentu wypłaty.
Ulga podatkowa aktywowana jest dopiero po osiągnięciu 65 r.ż. Wtedy można wypłacić pieniądze bez podatku od zysków kapitałowych. Trzeba jednak pamiętać, że zamiast tego zapłacimy 10-procentowy podatek ryczałtowy od całości zgromadzonego kapitału.
Na IKE lub IKZE (lub oba jednocześnie) możemy wpłacać z dowolną częstotliwością i różne kwoty. Nic nie stoi na przeszkodzie, by robić to cyklicznie co miesiąc. Jeśli wolimy całą kwotę wpłacić od razu na koniec bądź początek okresu (w danym roku) - także dostajemy taką możliwość. Jedynym ograniczeniem są narzucone limity.
mk