Obligacje dostępne na rynku można podzielić ze względu na wiele czynników. Jest to m.in. rodzaj emitenta i okres do wykupu (czas po jakim obligacje zostaną odkupione). Istotnymi parametrami są także cena i oprocentowanie.
Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent (czyli podmiot, który wypuszcza ten instrument) stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza (osoba, która kupuje obligacje) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (ich rodzaj i zakres opisane są w warunkach emisji obligacji).
W tej kategorii wyróżnić można trzy grupy. Obligacje skarbowe emitowane są przez Skarb Państwa. To ważny element polityki zarządzania budżetem, dlatego co jakiś czas na rynku pojawiają się obligacje nowej emisji. Najczęściej ich rentowność jest stosunkowo niska, co nie powinno dziwić, bo w tym przypadku, podobnie jak przy innych instrumentach finansowych (w tym dłużnych) działa zasada: im niższe ryzyko, tym niższy oczekiwany zysk. Obligacje skarbowe traktowane są jako bezpieczne - emitentem jest Skarb Państwa. Oznacza to, że jeśli nie dojdzie do realizacji płatności odsetkowych (wypłata kuponu) bądź wykupu tych obligacji (na koniec okresu inwestycji) to możemy mówić, że dane państwo zbankrutowało. Jest to technicznie możliwe, chociaż mało prawdopodobne.
Druga grupa to obligacje samorządowe (municypalne), które emitują jednostki samorządu terytorialnego: od gmin, przez powiaty, a na województwach kończąc. Obligacje te może emitować także miasto stołeczne Warszawa.
Ostatnia grupa to obligacje korporacyjne (emitentem są przedsiębiorstwa). W zależności od sytuacji finansowej, branży i ogólnych warunków makroekonomicznych, papiery dłużne spółek oferują bardzo różną rentowność. Im jest wyższa, tym większe jest ryzyko inwestycji w te instrumenty.
Emitent ma obowiązek odkupić obligacje od inwestora. Następuje to najczęściej na zakończenie okresu, na który te papiery wartościowe zostały wypuszczone. Może to być rok (wtedy mówimy o obligacjach krótkoterminowych), 3 lata (średnioterminowe) lub powyżej 5 lat (długoterminowe). Na rozwiniętych rynkach można spotkać się także z obligacjami wieczystymi, które nie mają terminu wykupu. Zamiast tego ich posiadacz otrzymuje tzw. rentę wieczystą.
Warto pamiętać, że czym dłuższy termin do wykupu, tym wyższa rentowność obligacji, bo ryzyko pogorszenia się sytuacji finansowej emitenta jest większe.
Inwestorzy nie pożyczają pieniędzy emitentowi za darmo. W zamian oczekują określonej stopy zwrotu, czyli wynagrodzenia za pożyczone pieniądze i za ryzyko, które ponoszą, tj. prawdopodobieństwo nieodzyskania pieniędzy. Na rentowność istotnie wpływają otrzymywane cyklicznie płatności kuponowe, wynikające z oprocentowania obligacji. Może być ono albo stałe (w każdym roku inwestycji), albo zmienne, tj. zależne od stawki referencyjnej rynku pieniężnego (np. 1,00 x WIBOR 6M, z wypłatą odsetek co pół roku), czy też indeksowane inflacją (np. wskaźnik CPI + 1,25 pkt proc.).
Na rynku dostępne są także obligacje zerokuponowe, czyli nieoprocentowane. Zysk inwestora w przypadku tych instrumentów wynika wyłącznie z dyskonta, tzn. różnicy między ceną nominalną, po której następuje wykup, a ceną zakupu.
Decydując się na zakup obligacji należy zwrócić także uwagę na opcje dodatkowe, które są wbudowane w papiery dłużne. Oferowanie takich opcji nie jest częstą praktyką, niemniej spotykane jest na rynku. Znaleźć możemy m.in. obligacje o kilku terminach wykupu (emitent określa więcej niż jeden termin, w którym może odkupić wyemitowane obligacje) lub obligacje zamienne na akcje.
wd