Obligacje Skarbu Państwa można kupić na rynku pierwotnym, tj. bezpośrednio od agenta sprzedaży, lub na rynku wtórnym. W drugim przypadku nabywamy więc papiery wartościowe od inwestora, który je już posiada. Może to być transakcja kupna-sprzedaży spisana własnoręcznie lub nabycie papierów wartościowych na rynku giełdowym, o ile dana seria znajduje się w obrocie.
Różnice pomiędzy rynkiem pierwotnym i wtórnym są znaczące. Po pierwsze kupujemy obligacje po różnych cenach.
W przypadku rynku pierwotnego (jeśli emitent nie założył inaczej i nie sprzedaje obligacji z dyskontem, tj. po niższej cenie niż wartość nominalna obligacji), cena nominalna obligacji jest równa cenie sprzedaży. Dla przykładu detaliczne obligacje skarbowe sprzedawane są po cenie 100 zł. Jednocześnie jest to wartość nominalna papieru wartościowego, od którego naliczane są odsetki, zgodnie z ustalonym oprocentowaniem. Może to być więc: oprocentowanie stałe (niezależnie od poziomu inflacji, stóp procentowych, itp. wysokość kuponu jest znana i stała aż do momentu wykupu), oprocentowanie zmienne oparte na stawce WIBOR (który jest ściśle powiązany z poziomem rynkowych stóp procentowych), oprocentowanie zmienne indeksowane inflacją (zależne zatem od średniorocznego wzrostu cen).
Decydując się na zakup obligacji na rynku pierwotnym możemy to zrobić na kilka sposobów: w placówkach agenta sprzedaży, za pośrednictwem internetu lub telefonicznie. Tłumaczymy jak to zrobić.
- Przez internet
Transakcja przez internet to dobre rozwiązanie dla osób, które zamiast stać w kolejkach w oddziale banku, wolą przejść cały proces w domowym zaciszu, wykorzystując w tym celu komputer.
Wystarczy wejść na stronę www.zakup.obligacjeskarbowe.pl - serwis transakcyjny Ministerstwa Finansów.
Naciskamy "nie dokonywałem wcześniej zakupu obligacji przez internet" i przystępujemy do wypełniania wniosku. Będziemy potrzebować podstawowych informacji, które odczytamy z dowodu osobistego lub paszportu.
Dane, które podajemy muszą być zgodne z danymi rachunku bankowego, z którego nastąpi opłacenie pierwszej transakcji zakupu obligacji. W przeciwnym przypadku system odrzuci transakcję. Po założeniu bezpłatnego konta, w kolejnym kroku wskazujemy liczbę obligacji, którą chcemy nabyć. Aktywacja konta nastąpi dopiero po przelaniu pieniędzy na wskazany rachunek rejestrowy. Termin to siedem dni. Po transakcji wejdziemy też w posiadanie odpowiedniej liczby skarbowych papierów wartościowych.
Na podany we wniosku e-mail wysłana zostanie wiadomość - informacja o zakupie obligacji. Na wskazany we wniosku rachunek bankowy (nie mylić z rejestrowym, na który to my wpłacamy pieniądze), po przetrzymaniu obligacji do końca okresu, tj. dnia wykupu lub złożeniu dyspozycji wcześniejszego zbycia - pieniądze zostaną przelane wraz z należnymi odsetkami. Co ważne, odsetki (kupon z obligacji) przez cały okres trwania inwestycji będą dopisywane do rachunku. Następuje to zgodnie z wyznaczoną przez emitenta kapitalizacją, a odsetki - tym samym - również pracują na końcowy wynik. Czym częstsza kapitalizacja, tym większy efekt procentu składanego.
- W placówce
Nabyć obligacje można także w oddziale agenta sprzedaży. Wystarczy dowód osobisty bądź inny dokument tożsamości, np. paszport. Wskazujemy liczbę obligacji i ich rodzaj. Od doradcy otrzymamy rachunek rejestrowy, na który powinniśmy przelać pieniądze. Nie musimy mieć konta u agenta sprzedaży.
- Przez telefon
To sposób, który wydaje się obecnie dość archaiczny, ale jeśli ktoś ma ochotę nabyć obligacje w rozmowie z konsultantem to ma taką możliwość.
Obligacje można kupić również na rynku wtórnym. Nabycie papierów wartościowych odbywa się na zasadach umowy kupna-sprzedaży. Musimy zatem znaleźć osobę, która jest gotowa odsprzedać nam papiery wartościowe a następnie spisać odpowiednią umowę.
Odmiennym sposobem na inwestycję w skarbowe papiery dłużne jest wybór funduszu inwestycyjnego, który inwestuje w obligacje skarbowe. Trzeba jednak pamiętać, że wiąże się to z koniecznością poniesienia kosztów za zarządzanie, za kupno i sprzedaż jednostek uczestnictwa, a niekiedy dodatkowych opłat manipulacyjnych. W efekcie, przy stosunkowo niskim oprocentowaniu, jakie obecnie oferują obligacje skarbowe (pochodna niskich stóp procentowych i dobrej kondycji gospodarki), zyskowność takich funduszy stoi pod dużym znakiem zapytania.
Pamiętajmy, że na końcowy wynik z inwestycji wpływ mają takie czynniki jak wysokość kuponu (oprocentowanie obligacji), zysk z reinwestycji wypłacanych odsetek (najczęściej są one dopisywane do obligacji, a to znaczy, że pracują tak samo efektywnie jak same obligacje) i ogólna sytuacja na rynku, w tym zmiana stóp procentowych (ich wzrost powoduje spadek ceny obligacji).
mk