Historia giełdy sięga czasów średniowiecza. Pierwsze z nich były tawernami bądź specjalnie wyznaczonymi dla tego budynkami, w których kupcy mogli ze sobą handlować, zawierać transakcje oraz wymieniać waluty. Europejskich korzeni giełdy można doszukiwać się na terenach krajów obecnego Beneluxu oraz w Lombardii, północnych Włoszech.
Pierwszy budynek przeznaczony tylko do celów obrotu papierami wartościowymi został zbudowany w 1531 roku w Antwerpii (Belgia). Handlowano tam przede wszystkim wekslami, obligacjami oraz towarami. Pracowali w nim maklerzy oraz bankierzy, którzy usprawniali dokonywanie transakcji swoją wiedzą i radą.
Aż do XVIII wieku głównym celem giełd była wymiana dóbr i zobowiązań wzajemnych między kupcami. Wtedy właśnie na terenach dzisiejszej Holandii powstała pierwsza korporacja na świecie - Kompania Wschodnioindyjska. Była to spółka posiadająca własną flotę i armię.
Pojedynczy kupcy nie mieli wystarczających środków, by móc zorganizować wyprawę kupiecką do dalekiej Azji. Ryzyko niepowodzenia było duże, a na powrót wysłanego statku trzeba było czekać minimum kilka miesięcy.
Dlatego kupcy tworzyli spółki - wspólne przedsięwzięcia, do którego każdy z nich wpłacał swoją część kapitału i mógł liczyć na zyski odpowiednie do wielkości tego wkładu. Zmniejszało to ryzyko poszczególnego kupca oraz umożliwiało w ogóle tego typu wyprawy handlowe. Właśnie w tym celu tworzono giełdy, na których wymieniano się akcjami - prawami własności do tych spółek i ewentualnych zysków. Holandia była do początków XVIII wieku najpotężniejszym krajem handlowym, co oznaczało również, że tam właśnie znajdowało się europejskie centrum finansowe. Dopiero później miano to odebrał Holendrom Londyn.
W 1695 roku w Londynie handlowano w kawiarniach w okolicy Exchange Street. W tym miejscu po raz pierwszy zaczęto publikować wykazy aktualnych cen towarów i papierów będących w obrocie. Tam też właśnie, w latach 20. XVII wieku, powstała jedna z pierwszych baniek spekulacyjnych. Oszustwa giełdowe, inwestorzy nieświadomi ryzyka poświęcający całe swoje oszczędności oraz tworzenie nowych coraz bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych - te wszystkie sytuacje miały miejsce już ponad 300 lat temu.
Od początku XIX wieku w rozwiniętych ekonomicznie częściach świata zaczęto zakładać giełdy. Pierwsza polska giełda nosiła nazwę Giełdy Kupieckiej i została założona w 1817 roku. Najbardziej znana Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych znajdująca się na Wall Street powstała pod koniec XVIII wieku. Wyżej wspomniana londyńska giełda została formalnie otwarta pod nazwą The London Stock Exchange, a jej siedziba zbudowano w 1801 roku.
Wielkość giełdy ocenia się na podstawie jej kapitalizacji, czyli sumy wartości wszystkich firm na niej notowanych (cena rynkowa x ilość akcji). Wielkość obrotu oznacza sumę wartości wszystkich transakcji dokonanych w danym czasie. Giełda Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie - w porównaniu do największych światowych parkietów - nadal pozostaje niewielkim rynkiem, który posiada niewielki wpływ na resztę świata giełdowego.
Kamil Pastor