Czy pożyczyłabyś/pożyczyłbyś dużą sumę pieniędzy nieznajomemu? Raczej nie. Bank również tego nie robi. Zanim udzieli nam kredytu, prześwietli dokładnie między innymi nasze dochody, posiadany majątek oraz historię zaciąganych zobowiązań. Wszystkie wymienione aspekty składają się na tzw. zdolność kredytową.
O kredyt możemy ubiegać się zawsze, ale to od naszej zdolności kredytowej zależy, czy w ogóle go dostaniemy, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Według polskiego prawa bankowego posiadanie zdolności kredytowej jest warunkiem niezbędnym do uzyskania kredytu.
Co składa się na zdolność kredytową? Czy spełniamy wymagania potrzebne do posiadania zdolności kredytowej? Jak możemy się przygotować na rozmowę z doradcą?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na te pytania, ponieważ każdy bank posiada własne metody obliczania zdolności kredytowej (zazwyczaj osobne dla osób fizycznych i przedsiębiorstw ubiegających się o kredyt). Bankowi będzie zależało, aby kredytu udzielać osobom o jak najwyższych dochodach i jak najniższych zobowiązaniach. Formuły mogą się różnić, natomiast pewne elementy będą brane pod uwagę przez każdy bank. Poniżej omówimy wybrane z nich.
A konkretniej: ich wysokość, źródło i systematyczność. Bank na pewno będzie chciał wiedzieć więcej o formie i długości okresu naszego zatrudnienia oraz jego terminowości (czy umowa jest na czas określony, czy nieokreślony, jaki jest okres jej wypowiedzenia itd.). Dlatego też pierwszą rzeczą, jaką musimy przygotować na spotkanie z doradcą, to nasze zaświadczenie o zatrudnieniu (np. umowa o pracę) i wysokości zarobków. Jeśli posiadamy własną działalność gospodarczą, będziemy musieli udzielić informacji, od kiedy ją prowadzimy i jaki jest zakres działalności oraz przedstawić dokumenty finansowe z ostatnich okresów podatkowych.
Oprócz dochodów liczy się także nasz majątek, na przykład posiadane nieruchomości. Mogą one stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu.
Nawet jeśli co miesiąc na nasz rachunek wpływa pokaźna suma pieniędzy, nie gwarantuje to otrzymania kredytu. Liczy się przede wszystkim to, ile z tej kwoty pozostaje do dyspozycji po odjęciu kosztów utrzymania i spłaty innych zobowiązań, jak np. podatki, zaciągnięte pożyczki, leasingi czy alimenty. Do kosztów utrzymania zalicza się opłaty za czynsz oraz rachunki za wodę, prąd, gaz, telefon, internet oraz żywność lub utrzymanie samochodu. Ważne jest też to, czy posiadamy kartę kredytową lub debet na koncie - oba obniżają naszą zdolność kredytową. Warto o tym pamiętać, gdyż nawet jeśli nie korzystamy z debetu i kredytu na karcie, bank weźmie je pod uwagę jako potencjalne miesięczne obciążenie. Kolejnym czynnikiem jest ilość osób na utrzymaniu potencjalnego kredytobiorcy. Jeśli oboje małżonkowie pracują, szansa na uzyskanie kredytu jest dużo wyższa. Spada natomiast, jeśli osoba starająca się o kredyt posiada dzieci, które sama utrzymuje lub utrzymuje innych członków rodziny.
Kredyt kredytowi nierówny, dlatego wyższa kwota kredytu musi iść w parze z większą zdolnością kredytową. Podobnie jest z okresem spłaty: im krótszy, tym lepsza musi być nasza kondycja finansowa. W przypadku kredytu hipotecznego kluczową rolę odgrywa też wysokość wkładu własnego - czyli sumy pieniędzy przeznaczonej na zakup nieruchomości, którą kredytobiorca pokrywa z własnych oszczędności.
Oprócz powyższych składowych dla banku liczą się też takie czynniki jak wiek potencjalnego kredytobiorcy - im jest on młodszy, tym lepsze są rokowania dla spłaty kredytu. Bardzo ważna jest także historia kredytowa. Jeżeli z naszych przeszłych zobowiązań wywiązywaliśmy się sumiennie, bank spojrzy na nas przychylniejszym okiem. Z kolei zła historia kredytowa lub jej brak działają na naszą niekorzyść. Na podstawie historii kredytodawca ma możliwość dowiedzieć się, czego może od nas oczekiwać: dlatego udzielenie kredytu osobie bez historii kredytowej jest bardziej ryzykowne. Każda terminowo spłacona pożyczka, debet, zakup na raty podnoszą naszą wiarygodność.
Aby sprawdzić swoją zdolność kredytową, można posłużyć się kalkulatorem zdolności kredytowej. Należy jednak pamiętać, że obliczenia te są jedynie orientacyjne i mogą różnić się od tych sporządzonych przez bank. Jednak warto jest korzystać z takiego narzędzia. Dowiemy się dzięki temu, które czynniki wpływają pozytywnie na naszą zdolność kredytową, a nad czym musimy jeszcze popracować.
Dokładniejsze informacje uzyskamy zwracając się do Biura Informacji Kredytowej (BIK). To właśnie tam gromadzone są dane dotyczące naszych bieżących i przeszłych zobowiązań pochodzące z banków, SKOK-ów oraz pozabankowych firm pożyczkowych. BIK jest pierwszym źródłem informacji dla banku, który rozważa przyznanie kredytu.
Raz na pół roku BIK może udostępnić informacje o naszej historii kredytowej. Biuro może również sporządzić Raport Plus zawierający nie tylko historię zobowiązań, ale także tzw. scoring, czyli ocenę punktową naszej wiarygodności. Im wyższy scoring, tym wyższe prawdopodobieństwo terminowej spłaty kredytu. Jeśli nie posiadamy historii kredytowej, BIK nie naliczy oceny punktowej.
Najbardziej oczywistą odpowiedzią w tym wypadku jest postaranie się o wyższy dochód. Nie zawsze jest to takie proste. Jeśli w obecnej sytuacji nie mamy możliwości znalezienia innych źródeł przychodów, możemy poszukać współkredytobiorcy o wysokiej zdolności kredytowej. Taką osobą może być np. członek rodziny. W przypadku zakupu nieruchomości na kredyt, warto jest zadbać o odpowiednio wysoki wkład własny. A może mamy po prostu zbyt duże wymagania wobec banku? Obniżenie wysokości kredytu i wydłużenie okresu spłaty będzie miało korzystny wpływ na naszą zdolność kredytową. Należy pamiętać jednak, że im dłuższy okres spłaty, tym kredyt będzie droższy, chociaż ze względu na jego rozłożenie w czasie może wydawać się, że jest wręcz przeciwnie (zapłacimy wyższe odsetki od pożyczonego kapitału). Zanim zatem podpiszemy umowę kredytową, dobrze wszystko dokładnie policzyć i rozważyć wiele scenariuszy.