Stwierdzenie, że wysokość stóp procentowych ma wpływ na nasze życie jest niepotrzebnym truizmem. Chociaż wydaje się to oczywiste, to jednak wielu Polaków nie potrafi powiedzieć w jaki sposób. Zatem wyjaśnijmy.
Wysokość stóp procentowych ustala Rada Polityki Pieniężnej. Jej posiedzenia z uwagą śledzą ekonomiści, analitycy czy inwestorzy. Ich poziom w końcu ma znaczący wpływ na wysokość oprocentowania produktów finansowych na rynku jak kredyty i - pośrednio - lokaty bankowe, a tym samym na zachowania podmiotów gospodarczych - przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. W dużym uproszczeniu można zatem stwierdzić, że wysokość stóp procentowych ma wpływ na finanse osobiste Polaków.
Narodowy Bank Polski ustala kilka stóp procentowych. O tym czym są poszczególne z nich i jaką pełnią rolę można przeczytać w zakładce "Słowniczek".
Wysokość stóp procentowych wpływa na dwie ważne z perspektywy Kowalskiego dziedziny finansów osobistych, tj. kredyty i oszczędności. Zmiana wysokości rynkowych stawek przekłada się na zmianę kosztu kredytu i oczekiwanej stopy zwrotu, jeśli produkty oparte są o zmienną stopę procentową. Wysokość stóp procentowych ma także ogromne znaczenie psychologiczne, determinujące zachowania społeczne. Przy niższych poziomach rośnie zdolność kredytowa Polaków, a oni sami chętniej sięgają też po kredyty.
W tym samym czasie jednak spada skłonność do oszczędzania, bo stopa zwrotu z lokat bankowych jest niższa. Dzieje się tak dlatego, że banki oferują oprocentowanie lokat i rachunków, na których przechowywane są pieniądze, dostosowane do rynkowego poziomu stóp procentowych. Zasada jest prosta: spadek stóp procentowych skutkuje cięciem przez instytucje finansowe poziomu oprocentowania. Odpowiednio, jeśli stopy rosną, rośnie oprocentowanie. Tym samym otrzymujemy wyższe odsetki od zgromadzonych oszczędności. Realne oprocentowanie lokat, tj. ponad inflację może się jednak nie zmienić.
Podobna zależność zachodzi przy kredytach. Obniżka stóp procentowych przekłada się na tańsze i bardziej dostępne kredyty. Ich spadek w czasie trwania zobowiązania skutkuje tym, że spada rata kredytu.
Niższe stopy procentowe to słabszy złoty. Związane jest to z tym, że wraz z cięciem stóp procentowych przez NBP (po decyzji RPP), spada zainteresowanie inwestorów polską walutą. Wpływa to na jej osłabienie (deprecjację). Analogicznie - podniesienie stóp procentowych wpływa na wzmocnienie (aprecjację) krajowej waluty.
Zmiana w poziomie stóp procentowych ma także wpływ na takie instrumenty jak obligacje (korporacyjne i skarbowe). Spadek stóp powoduje wzrost ceny obligacji i odwrotnie. Jeśli jednak w portfelu inwestycyjnym mamy obligacje z oprocentowaniem, tj. wypłacany jest cyklicznie od nich kupon (odsetki), to zmiana stóp ma wpływ także na ten element. Wzrost wpływa na wyższy zysk z wypłaty kuponu, spadek na niższy.
Tak samo, jeśli analizujemy ogólny wpływ na giełdę poziomu stóp procentowych, można określić wpływ ich zmiany na inwestorów. Jeśli zysk z lokat spada, osoby szukające większych zysków coraz częściej spoglądają na rynek kapitałowy, w tym akcje. Większy popyt na akcje przekłada się na wzrost ich kursów, co dodatkowo wspiera ruch inwestorów w stronę giełdy. Jeśli stopy rosną, to obserwujemy odmienną tendencję. Jeśli zyski z lokat rosną, obserwować można zmianę aktywów w portfelu inwestorów na bezpieczniejsze. Jest to zgodne z zasadą, że inwestorzy podejmują decyzję w oparciu o prostą zasadę: jeśli oczekiwana stopa zwrotu dla dwóch instrumentów jest taka sama, to inwestorzy wybiorą ten, który ma niższe ryzyko.
pn